Διαβήτης: Έλεγχος και Πρόληψη

Η γλυκόζη είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία γιατί είναι  σημαντική πηγή ενέργειας για τα κύτταρα που απαρτίζουν τους μυς και τους ιστούς. Είναι επίσης η κύρια πηγή καυσίμων του εγκεφάλου.

(γράφει: Ελένη Μπαλαμπάνη, Ιατρός Μικροβιολόγος/Βιοπαθολόγος)

Ο σακχαρώδης διαβήτης  παρουσιάζεται όταν η γλυκόζη είναι αυξημένη σε σχέση με τις φυσιολογικές τιμές. Οι αιτίες της αύξησης αυτής μπορεί να διαφέρουν. Ο αρρύθμιστος σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να προκαλέσει πολλές επιπλοκές με κυριώτερη την βλάβη των αγγείων και ιδιαίτερα των μικρών αγγείων.

Δυνητικά αναστρέψιμες κατηγορίες  διαβήτη είναι’’ ο προδιαβήτης ‘’, όταν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα είναι υψηλότερα από το φυσιολογικό, αλλά δεν είναι αρκετά υψηλά για να χαρακτηριστεί ως διαβήτης  και ο διαβήτης της κύησης, ο οποίος εμφανίζεται κατά την εγκυμοσύνη, αλλά συνήθως ‘’αποχωρεί’’μετά την γέννα.

Τα συμπτώματα του διαβήτη ποικίλλουν ανάλογα με το είδος του. Μερικοί άνθρωποι, ειδικά εκείνοι με προδιαβήτη ή διαβήτη τύπου 2, μπορεί να μην εμφανίσουν συμπτώματα αρχικά. Στο διαβήτη τύπου 1, τα συμπτώματα τείνουν να εμφανίζονται γρήγορα και να είναι πιο σοβαρά.

Μερικά από τα συμπτώματα του Διαβήτη  είναι:

• Συχνουρία
• Αυξημένη δίψα
• Αίσθημα  πείνας
• Ανεξήγητη απώλεια βάρους
• Παρουσία των κετόνων στα ούρα
• Κόπωση
• Ευερεθιστότητα
• Θολή όραση
• Αργή επούλωση πληγών
• Συχνές λοιμώξεις, όπως λοιμώξεις του δέρματος

Αν και ο διαβήτης τύπου 1, μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, συνήθως εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της παιδικής ή εφηβικής ηλικίας. Ο διαβήτης τύπου 2, είναι ο πιο κοινός τύπος και αν και ήταν πιο συχνός σε άτομα ηλικίας άνω των 40, εμφανίζεται ολοένα και περισσότερο σε νεότερες ηλικίες λόγω του δυτικού τρόπου ζωής

Ποιοί πρέπει να ελέγχονται για σακχ. διαβήτη?

Αν και ο έλεγχος της γλυκόζης περιλαμβάνεται στο ετήσιο check up που όλοι κάνουμε, συνιστάται ιδιαιτέρως στα άτομα με  δείκτη μάζας σώματος μεγαλύτερο από 25 καθώς  και σε άτομα με  ηλικία άνω των 45 ετών να ελέγχονται περιοδικά για διαβήτη. Η εξέταση  με την οποία ελέγχουμε εάν ένας  διαβητικός έχει  ρυθμισμένο το σάκχαρο του με την φαρμακευτική αγωγή που  λαμβάνει είναι η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη(HbA1c).

Η εξέταση αυτή του αίματος δείχνει το μέσο επίπεδο του σακχάρου για τους τελευταίους δύο με τρεις μήνες. Μετρά το ποσοστό του σακχάρου στο αίμα που συνδέεται με την αιμοσφαιρίνη (την πρωτεΐνη που μεταφέρει οξυγόνο στα ερυθρά αιμοσφαίρια). Όσο υψηλότερα είναι  τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα, τόσο περισσότερη είναι η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη. Επίπεδο της HbA1c  6,5%    υποδηλώνει μέση γλυκόζη αίματος κατά τη διάρκεια του προηγούμενου τριμήνου μεγαλύτερη από το φυσιολογικό. HbA1c  μεταξύ 5,7% και 6,4% υποδηλώνει προδιαβήτη. Κάτω του 5,7% θεωρείται φυσιολογικό ποσοστό.

Υπάρχουν  καταστάσεις που μπορούν να κάνουν το test της HbA1c ανακριβές - όπως εγκυμοσύνη.

Πώς γίνεται όμως η διάγνωση του σακχαρώδους διαβήτη;

Ένα δείγμα αίματος θα ληφθεί μετά από ολονύκτια νηστεία. Επίπεδο σακχάρου αίματος λιγότερο από 100 mg /dl είναι φυσιολογικό. Επίπεδο σακχάρου στο αίμα από 100 έως 125 mg / dL  θεωρείται προδιαβήτης. Αν είναι 126 mg / dl  ή υψηλότερο  σε δύο διαφορετικές εξετάσεις, τότε μπαίνει η διάγνωση του διαβήτη.

Δοκιμασία  ανοχής στην γλυκόζη. Για την εξέταση αυτή, προηγείται ολονύκτια νηστεία και ακολουθεί αιμοληψία. Στη συνέχεια, καταναλώνεται ρόφημα γλυκόζης 75 gr  και τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα ελέγχονται περιοδικά για τις επόμενες δύο ώρες. Επίπεδο σακχάρου στο αίμα κάτω από 140 mg / dL είναι φυσιολογικό. Εαν βρεθεί  πάνω από 180 mg / dL  μετά από δύο ώρες,  δείχνει σακχ. διαβήτη. Μια τιμή σακχάρου μεταξύ 140 και 180 mg / dL  υποδηλώνει αντίστοιχα προδιαβήτη.

Η δοκιμασία ανοχής γλυκόζης εφαρμόζεται στις εξής  περιπτώσεις:

1. Σε τιμές γλυκόζης νηστείας ελάχιστα αυξημένες πάνω από το φυσιολογικό.
2. Σε ασθενείς με γλυκοζουρία και φυσιολογικά επίπεδα  γλυκόζης αίματος.
3. Σε άτομα παχύσαρκα με οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδη διαβήτη.
4. Σε ασθενείς με αμφιβληστροειδοπάθεια, αγγειοπάθεια, στεφανιαία νόσο, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο.

Εάν υπάρχει υποψία διαβήτη τύπου 1, τότε θα πρέπει να πραγματοποιθεί  και  εξέταση ούρων για να ανιχνευθεί η παρουσία κετόνων στα ούρα. Οι κετόνες είναι υποπροϊόν που παράγεται  όταν ο μυϊκός ιστός και το λίπος χρησιμοποιούνται για παραγωγή ενέργειας στην περίπτωση που το σώμα δεν έχει αρκετή ινσουλίνη ώστε να χρησιμοποιήσει τη διαθέσιμη γλυκόζη . Η επιβεβαίωση διάγνωσης του Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1 γίνεται με ανεύρεση θετικών αυτοαντισωμάτων και πιο συγκεκριμένα είναι ΙΑΑ (αντι-ινσουλινικά αντισώματα), ΙCA και αντι-GAD. O συνδυασμός και των τριων αυταντισωμάτων αυξάνει την προγνωστική αξία ελέγχου.

Αναφορικά με τον διαβήτη κύησης, ο γιατρός μπορεί να αξιολογήσει πιθανούς παράγοντες κινδύνου  νωρίς στην εγκυμοσύνη σας:

Αν κάποιος ανήκει στην κατηγορία υψηλού κινδύνου για εμφάνιση διαβήτη κύησης, παχυσαρκία , διαβήτης κύησης κατά τη διάρκεια μιας προηγούμενης εγκυμοσύνης, οικογενειακό  ιστορικό με διαβήτη,  ο  γυναικολόγος μπορεί να προχωρήσει σε έλεγχο γλυκόζης  ακόμη και κατά την πρώτη προγεννητική επίσκεψη. Αν κάποιος ανήκει στην μέση κατηγορία επικινδυνότητας για εμφάνιση διαβήτη κύησης, τότε πιθανά θα ελεγχθεί διαγνωστικά για διαβήτη κύησης κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριμήνου της εγκυμοσύνης, συνήθως μεταξύ 24ης και 28ης εβδομάδας με δοκιμασία ανοχής γλυκόζης.

Πρόληψη!
Υγιεινή Διατροφή με τροφές με χαμηλότερα λιπαρά και θερμίδες και υψηλότερη περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες. Έμφαση στα φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως.

Σωματική Άσκηση. Στόχος για 30 λεπτά μέτριας σωματικής δραστηριότητας την ημέρα. Ένας γρήγορος καθημερινός περίπατος, μια βόλτα με το ποδήλατό και η κολύμβηση είναι μερικοί εύκολοι και έξυπνοι τρόποι άσκησης.  Απώλεια περιττών κιλών. Για να διατηρηθεί το βάρος σε φυσιολογικά επίπεδα, βοηθούν οι σωστές διατροφικές συνήθειες και η άσκηση. Μερικές φορές ακόμη και η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να είναι επιλογή, όπως η μετφορμίνη (Glucophage, Glumetza, κ.ά.) που μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 .

Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο υγιεινός τρόπος ζωής παραμένει και ουσιαστικής και πρώτης σημασίας!Εάν βέβαια συνδυαστεί με σωστό ιατρικό έλεγχο και παρακολούθηση είναι η καλύτερη διασφάλιση για μια ποιοτική ζωή.

Μπαλαμπάνη Ελένη

Ιατρός Μικροβιολόγος / Βιοπαθολόγος

Απόφοιτος Ιατρικής Σχόλης Πατρών.

Εκλεγμένο Μέλος ΔΣ ΠΕΕΙΒ

Μέλος της Συντονιστικής Επιτροπής Εκπαίδευσης των Ειδικευόμενων Μικροβιολόγων.

Μέλος Medisyn & Iatrica

Μέλος του MEDIPOLIS